Cúigí na hÉireann
In aois na gCeilteach agus ag tús na ré stairiúla, bhí Éire deighilte i gcúigí chun córas nua a chur in áit na dtuath a bhí inti roimhe sin.
- Séamus de hÍde
- Rugadh Séamus de hÍde / Ó Seitheacháin ar Oileán Meánach i gCuan Chorcaí i 1935. Fuair sé a bhunscoilíocht i gCarraig Tuathail agus a mheanscoilíocht sa Mhainistir Thuaidh. Cúrsaí samhradh sa coláistí Gaeilge i mBéal Átha an Ghaorthaigh
- Aodhán mac Gabhráin
- Rí Dhál Riada ó c. 574 go dtí c. 609 ba ea Aodhán mac Gabhráin. Bhí an ríocht seo lonnaithe in Earra-Ghàidheal in iarthar na hAlban, agus i gcuid de Chontae Aontroma an lae inniu in Éirinn. De réir na nginealach, ba mhac an rí Gabrán mac
- Éanna Mac Murchadha
- :Féach freisin Diarmaid mac Éanna mhic
- Aengus
- I Miotaseolaíocht na nGael, ba shliocht na dTuath Dé Danann é Aonghas Mac Óg, agus de réir dealraimh, dia an ghrá, na hóige agus spreagadh na ndán. De réir an tsean-nóis, bhíodh éin ag eilit thart ar a chionn
- Neimheadh
- Is pearsa i Miotaseolaíocht na nGael é Neimheadh. De réir Leabhar Gabhála na hÉireann, ba cheannaire é den tríú dream a tháinig mar lonnaitheoirí go hÉirinn – 'sé sin, i ndiaidh mhuintir Cheasrach agus mhuintir Pharthaláin. Deirtear gur
- Fomhóraigh
- I Miotaseolaíocht na nGael, ba chine osnádúrtha iad na Fomhóraigh. Cuireadh u láthair go minic iad mar neacha naimhdeach arrachtacha, a tháinig ón fharraige nó ón bhfothalamh. Níos deireanaí, deirtear gurbh fhathaigh agus foghlaí mara iad. Ba
- Ealcmhar
- I miotaseolaíocht na nGael, fear céile Bóinn ab ea Ealcmhar, agus sliocht de na Tuatha Dé Danann. I ndán an dinnseanchais faoi Codal, insítear gur bhreitheamh é Ealcmar. Moltar gur Nuada é faoi ainm eile, agus measctar é scaití le Neachtan
- Corcu Duibne
- Dream agus ríocht suntasach i gContae Chiarraí réamhstairiúil agus mheánaoiseach ab ea an Chorca Dhuibhne, bunaithe i Leithinis Chorca Dhuibhne, Leithinis Uíbh Ráthaigh agus tailte eatarthu. De shliocht na nÉrann ab ea an treibh, agus dúradh
- Eochaidh Feidhil
- De réir na seanscéalta, ba ardrí na hÉireann é Eochaidh Feidhil nó Feidhleach mac Fionn. Tá clú air mar athair Mhéabha, banríon finscéalach Chonnacht
- Cephenemyia apicata
- Is speiceas cuileog é Cephenemyia apicata san fhine Oestridae. D'fhoilsigh Bennett agus Sabrosky ainm eolaíoch an speicis go bailí den chéad uair sa bhliain 1962